Terapia SI

Terapia integracji sensorycznej (SI)

Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona wyłącznie przez certyfikowanego terapeutę, a jej podstawą jest diagnoza.

Terapia integracji sensorycznej określana jest mianem „naukowej zabawy”. W czasie sesji dziecko huśta się w hamaku, toczy w beczce, jeździ na deskorolce czy balansuje na kołysce. Przez zabawę przyjemną i interesującą dla dziecka dokonuje się integracja bodźców zmysłowych oraz doświadczeń płynących do ośrodkowego układu nerwowego, co pozwala na lepszą organizację działań.

Terapia SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności (np. jazda na rowerze, pisanie, czytanie), ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju tych umiejętności. W toku pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły dziecka oraz usprawnia takie zakresy, jak np.: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa. Zadaniem terapeuty jest, przy zastosowaniu odpowiednich technik,
eliminowanie, wyhamowywanie lub ograniczenie niepożądanych bodźców obecnych przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarczanie silnych bodźców, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.Integracja sensoryczna nie jest substytutem rzeczywistej edukacji, może natomiast poprawić uczenie się i sprawić, że będzie ono łatwiejsze.

Terapia odbywa się w sali specjalnie do tego przystosowanej i wyposażonej w odpowiednie przyrządy. Wyposażenie musi przede wszystkim obejmować wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego, ale również wzrokowego, słuchowego i węchowego. Atmosfera podczas terapii sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby ujarzmiania środowiska.Zadania, stawiane przed dzieckiem znajdują się w strefie najbliższego rozwoju. Oznacza to, że każde z nichstanowi swoiste wyzwanie dla dziecka i jego układu nerwowego – nie jest zbyt łatwe i nie jest zbyt trudne. Ciągłe balansowanie na granicy możliwości dziecka poprawia organizację pracy układu nerwowego, wyzwala więcej reakcji adaptacyjnych i wpływa na procesy uczenia się. Zadaniem terapeuty jest stałe monitorowanie i analizowanie zachowania dziecka, które to działania umożliwiają właściwy dobór kolejnych aktywności oraz pomocy terapeutycznych.

Terapia SI jest skuteczna w odniesieniu do dzieci, które mają zaburzenia integracji sensorycznej. Terapia bazuje na neurofizjologii dzięki czemu terapeuci SI wiedzą jak działa mózg, w jaki sposób zmysły odbierają i integrują informacje potrzebne do codziennego funkcjonowania.
Metoda integracji sensorycznej to jedna z ważniejszych metod wykorzystywanych w pracy z dziećmi z problemami w rozwoju. W pierwszej kolejności kierowana jest do dzieci z trudnościami w uczeniu się, ale z powodzeniem można stosować ją w przypadku niepełnosprawności intelektualnej, ruchowej, autyzmu i innych zaburzeń. Może być także wykorzystana jako forma profilaktyki ewentualnych trudności w uczeniu się oraz stymulacja rozwoju dzieci prawidłowo rozwijających się.

Warto podkreślić, że z problemów w zakresie integracji sensorycznej dzieci nie wyrosną. Te problemy będą „rosły” razem z nimi. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja, która wspiera system nerwowy tak, aby mógł on prawidłowo odbierać, interpretować i organizować napływające informacje zmysłowe.Uczymy się i rozwijamy się przez zmysły. Wszystkie informacje zmysłowe docierające z ciała i z otoczenia są niezwykle ważne dla budowania wiedzy o sobie (swoim ciele, położeniu poszczególnych części ciała) i wiedzy o świecie. W prawidłowym rozwoju dziecka niezwykle ważny jest ruch i bezpośrednie doświadczenia zmysłowe.

Dobrze zaplanowane i systematycznie wykonywane codzienne czynności oraz właściwa zabawa stanowią solidny fundament do prawidłowego rozwoju.

W przypadku małych dzieci, warto zastosować się do poniższych zasad:

1. Nie ograniczaj kontaktu kinestetycznego z dzieckiem (noś na rękach, kołysz, bujaj, kręć się z dzieckiem).
2. Wkładaj do rąk dziecka różne zabawki, przedmioty i pomóż mu poznawać je.
3. Nie ograniczaj kontaktu dotykowego z dzieckiem (przytulaj, głaszcz, masuj).
4. Muzykuj z dzieckiem na naturalnych instrumentach (garnki, butelki, talerze itd.).
5. Pokaż dziecku jak brzmi świat (uderzaj łyżeczką w szklankę, przelewaj wodę, włącz suszarkę itd.).
6. Pozwól dziecku na swobodny ruch i trening mięśniowy (ułóż dziecko na bezpiecznym podłożu i pozwól mu samodzielnie się poruszać, przekręcać, przesuwać, dźwigać).
7. Stwórz dziecku bogate sensorycznie środowisko (węch, smak, wzrok, dotyk, przedsionek, propriocepcja).
8. Zapewnij dziecku zaspokojenie podstawowych potrzeb fizjologicznych i psychicznych (jedzenie, ciepło, czysta pielucha, bezpieczeństwo).
9. Sięgnij do starych, sprawdzonych zabaw i zabawek (np.: masa solna, drewniane klocki, glina itp.).
10. Pozwól dziecku brudzić się, w ten sposób poznaje świat – pamiętaj, że zgodnie z obiegowym powiedzeniem „dzieci dzielą się na szczęśliwe i czyste”.

W przypadku dzieci starszych należy pamiętać o:

• uprawianiu sportów,
• ograniczeniu zajęć statycznych (przesiadywanie przez komputerem, telewizorem),
• właściwym odżywianiu się.

Jeśli dziecko ma problemy z obszaru integracji sensorycznej należy jak najszybciej skorzystać z profesjonalnej pomocy. Starsze dziecko utrwala niewłaściwe wzorce reagowania na bodźce i jest narażone na wtórne (do zaburzeń integracji sensorycznej) problemy emocjonalne oraz behawioralne. Jego samoocena szybciej ulega zaniżeniu przyczyniając się do reakcji tzw. błędnego koła.

Literatura dotycząca integracji sensorycznej (SI).

Teoria integracji sensorycznej związana jest z wieloma badaniami, które dowodzą zarówno jej neurofizjologicznych podstaw, jak i skuteczności określonych działań podejmowanych wobec dzieci. Przytoczone poniżej badania (sięgające lat 60-tych XX wieku) są jedynie fragmentem obszernych prac naukowo-badawczych i programów interwencyjnych, amerykańskich pracowników uniwersyteckich i praktykujących terapeutów zajęciowych. Badania te publikowane były w specjalistycznych i wysoko ocenianych periodykach takich jak: British Journal of Occupational Therapy, The American Journal of Occupational Therapy, Language, Speech, and Hearing Services in Schools, Pädiatrie und Grenzgebiete, The Occupational Therapy Journal of Research, Clinical Rehabilitation, Journal of Applied Behavior Analysis, Developmental and Behavioral Pediatrics, Journal of Autism and Developmental Disorders, American Journal of Medical Genetics.
Badania dotyczące dysfunkcji integracji sensorycznej prowadzili między innymi: . J. B. De Quiros (1976), J. Ayres (1981), J. Ayres, Z. Mailloux (1983), K. Larington (1987), A. DeGangi (1990), W. Dunn (1997, 1999, 2002), G. Baranek (2002), J. Watling, J. Dies i O. White (2003). Czytelników zainteresowanych dokładnymi wnioskami z badań naukowych zachęcam do lektury kwartalnika Integracja Sensoryczna wydawanego przez Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej.Terapia integracji sensorycznej korzysta również z indywidualnych doświadczeń osób z problemami sensorycznymi. Należy do nich T. Grandin (Grandin, T., Scariano, M, (1986). Emergence: labeled autistic. Novato, CA: Arena., Grandin, T. (2000). Thinking in pictures. New York: Doubleday. Temple Grandin jest autorką książki przetłumaczonej na język polski pt. Byłam dzieckiem autystycznym), która tłumaczy na własnym przykładzie zasadność używania głębokiego docisku przy nadmiernym pobudzeniu. Ważnych informacji dostarczają także publikacje L. Jackson (Jackson, L. (2006). Świry, dziwadła i Zespół Aspergera. Warszawa: Fraszka Edukacyjna) czy D. Willams (Williams, D. (2010). Nikt nigdzie. Autobiografia autystycznej dziewczyny. Warszawa: Fraszka Edukacyjna).