(Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) jest metodą fizjoterapeutyczną dedykowaną przywracaniu utraconej funkcji. Polega m.in. na postrzeganiu chorego w sposób całościowy, wykorzystując do terapii silne i zdrowe regiony ciała, co umożliwia bezbolesną pracę. Ruchy stosowane w tej metodzie są zgodne z naturalną pracą mięśni i stawów. Każdy ruch odbywa się w trzech płaszczyznach co wymusza zaangażowanie do pracy maksymalnej ilości włókien mięśniowych. Wielokrotnie powtarzany ruch może spowodować utworzenie nowego wzorca ruchowego czyli przywrócić przewodnictwo nerwowe w uszkodzonym obszarze.
PNF to cała gama ćwiczeń i działań obejmujących terapię na macie, naukę chodu, ćwiczenia mięśni mimicznych, a także pracę nad takimi funkcjami jak oddychanie, żucie, połykanie, funkcjami które zostały upośledzone np. w wyniku udaru czy wypadku.
W tej metodzie chory jest partnerem terapeuty, a on jego doradcą, razem określają zakres i granice działania.
Głównym celem metody PNF jest odbudowa czynności ruchowych (reedukacja) podporządkowana fizjologicznej sekwencji rozwoju ruchowego i prowadzona w oparciu o ruchy zbliżone do tych, jakie się wykonuje w życiu codziennym. Postępowanie oparte jest o sumowanie się różnego rodzaju bodźców aferentnych (głównie wzrokowych, słuchowych, proprioceptywnych, dotykowych i równoważnych). W metodzie tej rezygnuje się z izolowanych ruchów w pojedynczych stawach i w typowych płaszczyznach. Całość ruchu jest wynikiem świadomych starań pacjenta, wspieranych elementami torującymi, do których można zaliczyć rozciągnięcie mięśni i innych elementów okołostawowych , ciąg i nacisk, wzmocnienie aktywności mięśni poprzez odpowiednio stawiany opór, właściwy chwyt oraz zapewnienie odpowiednich warunków i kolejności pracy mięśni.
Ćwiczenia wykonuje się zwykle jednym z wielu sposobów, z których każdy ma inne zastosowanie.
Do podstawowych technik stosowanych w tej metodzie można wymienić:
- Powtarzane skurcze – należące to tzw. technik agonistycznych i służące głównie wyuczeniu ruchu oraz rozwijaniu siły i wytrzymałości mięśniowej
- Rytmiczne zapoczątkowanie ruchu – należące do tej samej grupy, stosowane u osób, które mają problemy z rozpoczęciem ruchu ( sztywność, spastyczność )
- Zmiana kierunku ruchu na przeciwny – jako nieodłączna składowa dla większości ruchów wykonywanych w życiu codziennym. Należy do grupy technik antagonistycznych, stosuje się tu 3 zasadnicze warianty ćwiczeń powrotnych – powolne zmiany kierunku ruchów, powolne zmiany kierunku ruchu z „trzymaniem” i rytmiczną stabilizacją
- Techniki rozluźniające – z ruchem biernym lub czynnym poza zakres ograniczenia ruchomości, ale po uprzednim rozluźnieniu, które uzyskuje się przede wszystkim na drodze poizometrycznej relaksacji
- Dodatkowe środki fizykalne jako uzupełnienie powyższych technik
Podstawę dla powyższych technik stanowią wzorce kompleksów ruchowych, które są wzorcami ruchów globalnych przebiegających trójpłaszczyznowo i zawierające składową rotacyjną. Wszystkie wzorce mają swoją nazwę , odzwierciedlającą kierunek ruchu , bądź ruch zachodzący w stawie bliższym ( pozycję końcową ). Każdemu wzorcowi odpowiada wzorzec antagonistyczny ( powrotny ). Pozycja końcowa jednego wzorca jest pozycją wyjściową dla innego ( antagonistycznego ). W zależności od potrzeb i możliwości pacjenta, ustala się program leczenia, odrestaurowujący jak gdyby różne fazy rozwoju ruchowego.
terapeutka PNF mgr Agnieszka Iskrowicz-Bałys
